|
İslâm tarihinin 10. yüzyılın ortalarından itibaren
süregelen öyküsü: Abbasi halifeliğinin derinleşen
krizi; (Karahanlılar ve Volga Bulgarları gibi) Arap olmayan
halklar arasında İslamiyete kitlesel geçişler;
Selçuklu savaş başbuğluğunun Gaznelilere karşı zaferi ve
980’den itibaren bu yeni Türk askerî soyluluğunun önce Doğu
İran’a, sonra Mezopotamya’ya, nihayet Anadolu’ya hakim
olması. Büyük dış şokların ilki: Haçlı Seferleri. Büyük
Selçukluların dağılmasıyla birlikte, Anadolu, Filistin,
Suriye, Irak, Kirman ve İran’da birbirinden bağımsız bir
dizi Selçuklu devletçiğinin zuhur etmesi. Bu arada,
halifeliğin kendisinin de (Bağdat’taki Abbasiler,
Mısır’daki Fatımiler ve Endülüs Emevileri
arasında) üçe ayrılması. İkinci büyük dış şok: Moğol
istilâsı. Nihayet, Mısır’da Memluk Sultanlığının,
kuzeybatı Anadolu ve rumeli’de Osmanlıların, İran’da
Safevilerin yükselişi.
|
